G6PD: Maksud, Simptom, Makanan Pantang Larang

Glucose-6-phosphate dehydrogenase (G6PD) ialah enzim penting dalam tubuh yang membantu melindungi sel darah merah daripada kerosakan. Kekurangan enzim ini boleh menyebabkan hemolisis, iaitu pemecahan sel darah merah yang berlaku apabila individu terdedah kepada bahan tertentu seperti makanan, ubat-ubatan, atau jangkitan. Kekurangan G6PD adalah gangguan genetik yang lebih kerap berlaku dalam kalangan lelaki berbanding wanita.

Maksud G6PD

G6PD ialah enzim yang bertanggungjawab untuk mengekalkan kestabilan sel darah merah dengan membantu menghasilkan glutathione, sejenis antioksidan yang melindungi sel darah merah daripada bahan-bahan oksidatif. Tanpa enzim ini dalam jumlah yang mencukupi, sel darah merah menjadi mudah rosak dan pecah, mengakibatkan keadaan yang dikenali sebagai anemia hemolitik.

Kekurangan G6PD adalah satu keadaan genetik yang diwarisi melalui kromosom X, yang bermaksud lelaki lebih cenderung untuk mengalami masalah ini berbanding wanita. Walaupun kebanyakan individu dengan kekurangan G6PD tidak mengalami sebarang gejala, pendedahan kepada faktor pencetus boleh menyebabkan simptom yang serius.

Simptom Kekurangan G6PD

Kebanyakan individu yang mengalami kekurangan G6PD tidak menunjukkan sebarang simptom kecuali apabila mereka terdedah kepada pencetus tertentu. Berikut adalah beberapa simptom yang boleh berlaku apabila hemolisis berlaku:

1. Kelesuan dan Lemah Badan
   Individu yang mengalami anemia hemolitik mungkin berasa sangat letih dan tidak bertenaga kerana kekurangan sel darah merah yang membawa oksigen ke seluruh badan.
2. Jaundis (Penyakit Kuning)
   Kekurangan G6PD boleh menyebabkan kulit dan mata menjadi kekuningan akibat pemecahan sel darah merah yang menghasilkan bilirubin dalam jumlah tinggi.
3. Sesak Nafas
   Kekurangan sel darah merah yang membawa oksigen boleh menyebabkan individu berasa sesak nafas atau cepat penat walaupun melakukan aktiviti ringan.
4. Air Kencing Berwarna Gelap
   Apabila banyak sel darah merah yang rosak dalam masa yang singkat, air kencing boleh berubah menjadi warna gelap akibat peningkatan bilirubin.
5. Pening dan Sakit Kepala
   Kurangnya oksigen dalam darah boleh menyebabkan pening, sakit kepala, atau perasaan ingin pengsan.
6. Degupan Jantung Laju (Tachycardia)
   Jantung perlu bekerja lebih keras untuk mengepam darah yang mengandungi jumlah oksigen yang lebih rendah, menyebabkan degupan jantung menjadi lebih cepat daripada biasa.

Jika seseorang mengalami simptom ini selepas mengambil makanan atau ubat tertentu, mereka harus segera mendapatkan rawatan perubatan kerana anemia hemolitik boleh menjadi serius dan mengancam nyawa.

Untuk lihat piramid makanan KKM terkini, boleh lihat di Piramid Makanan KKM Terkini.

Makanan Pantang Larang untuk Penghidap G6PD

Individu yang mengalami kekurangan G6PD perlu berhati-hati dalam pemilihan makanan kerana sesetengah makanan boleh mencetuskan hemolisis. Berikut adalah makanan yang perlu dielakkan:

1. Kacang Parang (Fava Beans)
   Kacang parang atau fava beans mengandungi bahan yang boleh mencetuskan pemecahan sel darah merah dalam individu dengan kekurangan G6PD. Ini adalah antara pencetus utama yang perlu dielakkan sepenuhnya.
2. Makanan Berasaskan Kacang Soya
   Produk seperti tauhu, tempeh, susu soya, dan kicap soya mungkin mengandungi bahan yang boleh mencetuskan hemolisis dalam sesetengah individu. Walaupun kesannya berbeza bagi setiap individu, adalah lebih baik untuk mengelakkan atau mengurangkan pengambilannya.
3. Makanan Berbahan Pewarna Tiruan
   Sesetengah pewarna makanan tiruan mengandungi bahan kimia yang boleh memberi kesan negatif kepada penghidap G6PD. Ini termasuk gula-gula, minuman berperisa, dan makanan ringan yang berwarna terang.
4. Minuman Beralkohol
   Alkohol boleh meningkatkan tekanan oksidatif dalam badan dan mungkin memberi kesan buruk kepada sel darah merah bagi individu dengan kekurangan G6PD.
5. Makanan Tinggi Sulfit dan Bahan Pengawet
   Sulfit adalah bahan pengawet yang biasa terdapat dalam makanan dalam tin, makanan segera, dan minuman berkarbonat. Ia boleh memberi kesan negatif kepada individu dengan kekurangan G6PD.
6. Makanan Laut Tertentu
   Sesetengah jenis makanan laut seperti kerang dan sotong boleh mencetuskan reaksi hemolitik dalam individu yang sensitif. Oleh itu, berhati-hati dalam memilih makanan laut.

Selain makanan, individu dengan kekurangan G6PD juga perlu berhati-hati dengan ubat-ubatan tertentu seperti aspirin, antibiotik tertentu (contohnya sulfonamides dan chloramphenicol), serta ubat antimalaria. Sentiasa rujuk kepada doktor sebelum mengambil sebarang ubat atau suplemen.

Kesimpulan

Kekurangan G6PD adalah keadaan genetik yang memerlukan penjagaan rapi untuk mengelakkan pemecahan sel darah merah yang boleh membawa kepada anemia hemolitik. Walaupun kebanyakan individu tidak mengalami simptom, pendedahan kepada makanan atau ubat tertentu boleh mencetuskan reaksi yang serius. Oleh itu, penting bagi individu dengan G6PD untuk mengetahui makanan pantang larang dan sentiasa berwaspada terhadap faktor pencetus. Jika berlaku sebarang tanda anemia hemolitik, segera dapatkan rawatan perubatan bagi mengelakkan komplikasi yang lebih serius.