Sarawak dan Sabah telah menunjukkan perkembangan sistem pemerintahan tempatan yang dipengaruhi oleh kedudukan geografi dan budaya setempat. Pemerintahan ini terdiri daripada bentuk kepimpinan kesukuan dan lembah sungai yang memainkan peranan penting dalam pembentukan identiti masyarakat tempatan serta hubungan dengan kuasa luar.
Sarawak
1. Kepimpinan Kesukuan
- Pemerintahan ini melibatkan kepimpinan daripada pelbagai suku kaum di pedalaman Sarawak.
- Setiap suku kaum mempunyai ketua tersendiri yang dikenali sebagai:
- Tua Rumah bagi komuniti kecil.
- Orang Kaya bagi komuniti yang lebih besar.
- Peranan ketua suku:
- Menyelesaikan pertelingkahan dalam komuniti.
- Melindungi kawasan dan memastikan keamanan.
2. Kepimpinan Lembah Sungai
a) Kerajaan
- Kawasan lembah sungai menjadi pusat kepada kerajaan kecil seperti:
- Kerajaan Sambas.
- Kerajaan Melano.
- Pentadbiran ini banyak terpengaruh oleh Kesultanan Melayu Brunei.
b) Wakil Raja
- Wakil raja dilantik oleh kerajaan luar seperti Majapahit dan Kesultanan Brunei.
- Mereka bertanggungjawab mengurus hal-ehwal perdagangan dan pertahanan.
Lokasi Pemerintahan
- Kalka: Sungai Kalka, pengasas Dayang Hubu.
- Melano: Sungai Retus, pengasas Tugau.
- Saribas: Pertemuan Sungai Saribas dan Sungai Rimbas, pengasas Pengiran Abdul Kadir.
Sabah
1. Kepimpinan Kesukuan
- Dipimpin oleh suku kaum seperti Kadazandusun, Murut, dan Orang Sungai.
- Sistem kepimpinan ini diketuai oleh:
- Orang Tua: Memimpin suku kaum di kawasan kecil.
- Bobohizan: Pemimpin adat dan keagamaan dalam masyarakat.
2. Kepimpinan Lembah Sungai
a) Wakil Raja
- Diperkenalkan oleh Kesultanan Brunei dan Kesultanan Sulu.
- Wakil raja ini mentadbir kawasan lembah sungai serta menjaga hubungan perdagangan.
b) Ketua Bebas
- Ketua bebas di Sabah terdiri daripada:
- Syafri Osman: Mentadbir kawasan Marduk.
- Datu Kurunding: Mentadbir kawasan Tunjung.
- Mereka bertindak secara bebas daripada kuasa pusat dan melaksanakan undang-undang tersendiri.
Penutup
Sistem pemerintahan tempatan di Sarawak dan Sabah menunjukkan keunikan dalam pentadbiran yang sesuai dengan keadaan geografi dan budaya setempat. Kepimpinan kesukuan dan lembah sungai berjaya mengukuhkan identiti masyarakat tempatan serta menjalin hubungan dengan kuasa luar seperti Majapahit, Brunei, dan Kesultanan Sulu. Hal ini membuktikan bahawa masyarakat di kedua-dua kawasan ini mempunyai keupayaan untuk mengurus komuniti secara mandiri dan harmoni.
Artikel lain:
- Sarawak dan Sabah dalam Alam Melayu
- Keunikan Adat dan Pemerintahan Negeri Sembilan
- Warisan Kerajaan Kedah, Kelantan dan Perlis
📚Join Whatsapp Channel Info Pelajar untuk lebih bahan rujukan belajar.
