Sistem Residen diperkenalkan oleh British di negeri-negeri Melayu seperti Perak, Selangor, Negeri Sembilan, dan Pahang sebagai salah satu cara untuk mengawal dan mengurus pentadbiran tanpa perlu mengambil alih secara langsung. Melalui sistem ini, British melantik Residen yang berfungsi sebagai penasihat kepada Sultan dalam hal-hal pentadbiran, kecuali perkara berkaitan dengan agama Islam dan adat Melayu. Tujuan utama Sistem Residen adalah untuk mengukuhkan kuasa British sambil mengekalkan kepimpinan tradisional negeri-negeri Melayu.
Apakah Peranan Residen British?
Residen British memainkan peranan penting dalam mengurus pentadbiran negeri. Berikut adalah peranan utama seorang Residen:
- Menjadi Penasihat Sultan: Residen memberi nasihat kepada Sultan dalam semua hal pentadbiran negeri kecuali hal yang berkaitan dengan agama Islam dan adat Melayu. Ini bermakna Sultan masih mempunyai kuasa dalam perkara-perkara tradisional dan agama.
- Kawalan Pentadbiran dan Ekonomi: British melalui Residen dapat mengawal pentadbiran dan ekonomi negeri secara tidak langsung. Semua keputusan penting dalam pentadbiran negeri perlu mendapat nasihat dan kelulusan daripada Residen.
Residen pertama yang dilantik adalah J.W.W. Birch di Perak pada tahun 1874. Beliau berperanan mengatur pentadbiran negeri dan memastikan negeri tersebut berjalan mengikut kepentingan British. Individu lain yang memegang jawatan Residen termasuk J.G. Davidson di Selangor dan J.P. Rodger di Pahang.
Pelaksanaan Sistem Residen
📚Join Whatsapp Channel Info Pelajar untuk lebih bahan rujukan belajar.
Pelaksanaan Sistem Residen telah memberi kesan mendalam terhadap negeri-negeri Melayu, baik dari segi pentadbiran mahupun struktur ekonomi. Berikut adalah ciri-ciri dan kesan pelaksanaan sistem ini:
Ciri-ciri Sistem Residen
Kedudukan Sultan dan Pembesar Tempatan Diketepikan:
- Walaupun Sultan dan pembesar negeri dikekalkan, peranan mereka dalam membuat keputusan pentadbiran sangat terhad.
- Nasihat Residen mesti diterima oleh Sultan, dan Sultan tidak lagi boleh membuat undang-undang atau keputusan penting tanpa persetujuan British.
Pengambilan Alih Pentadbiran Tempatan:
- Residen mengawal jabatan-jabatan penting seperti cukai, tanah, dan undang-undang. Kuasa Residen ini menjadikan British sebagai pihak utama yang mengawal pentadbiran dan kewangan negeri-negeri Melayu.
- Pembesar negeri diturunkan peranannya, dan kedudukan mereka digantikan oleh pegawai British yang bertugas dalam bidang pentadbiran negeri.
Penguatkuasaan Undang-undang British:
- Undang-undang British diperkenalkan dan dikuatkuasakan dalam urusan pentadbiran harian. Sebagai contoh, Ordinan Mencegah Jenayah 1880 diperkenalkan yang membenarkan hukuman penjara bagi mereka yang memiliki barang curi.
- Jabatan-jabatan baru seperti Jabatan Kehakiman, Jabatan Polis, Jabatan Cukai, dan Jabatan Tanah dan Ukur diwujudkan bagi mengawal urusan pentadbiran dengan lebih ketat.
Kesan Pelaksanaan Sistem Residen di Negeri-negeri Melayu
Pelaksanaan Sistem Residen membawa banyak kesan kepada negeri-negeri Melayu, terutamanya dari segi pentadbiran dan ekonomi:
Pengurangan Kuasa Sultan dan Pembesar Tempatan:
- Sultan dan pembesar tempatan kehilangan banyak kuasa dalam pentadbiran negeri mereka. Semua keputusan penting dibuat oleh Residen dan pegawai British, menyebabkan Sultan dan pembesar hanya menjadi simbol tanpa kuasa sebenar.
- Pembesar tempatan tidak lagi mempunyai kuasa ke atas tanah dan kutipan cukai, yang menjadi sumber pendapatan utama mereka sebelum ini.
Pengenalan Sistem Pentadbiran Barat:
- British memperkenalkan sistem pentadbiran yang lebih teratur dan tersusun berdasarkan model Barat. Ini termasuk pembahagian kuasa kepada jabatan-jabatan yang berbeza untuk menguruskan pelbagai aspek pentadbiran negeri seperti cukai, undang-undang, dan tanah.
- Pembaharuan ini mengubah cara pentadbiran tradisional Melayu dan menggantikannya dengan sistem yang lebih moden, tetapi tidak memberi kuasa sebenar kepada rakyat tempatan.
Pengawalan dan Peningkatan Hasil Cukai:
- British berjaya meningkatkan hasil cukai dengan mengenakan cukai tambahan kepada tanah dan pertanian, yang sebelum ini tidak begitu ketat dikawal.
- Rakyat dipaksa membayar cukai yang tinggi, dan ini menambah beban kehidupan rakyat biasa. Hasil cukai yang dikumpulkan disalurkan untuk kepentingan British, termasuk pembangunan infrastruktur yang menyokong perdagangan mereka.
Kesan Terhadap Sosial dan Ekonomi Rakyat Tempatan:
- Pelaksanaan Sistem Residen menyebabkan banyak rakyat tempatan merasa tertekan dengan perubahan yang berlaku. Kehadiran British dalam kehidupan seharian mereka, seperti kawalan terhadap cukai dan undang-undang, membuatkan ramai yang kehilangan sumber pendapatan.
- Selain itu, British juga memperkenalkan undang-undang yang melindungi kepentingan mereka dan melarang sebarang penentangan terhadap pemerintahan mereka.
Ini adalah topik dari Sejarah Tingkatan 3 Bab 3.
Kesimpulan
Sistem Residen merupakan strategi British untuk mengawal negeri-negeri Melayu secara tidak langsung melalui penasihat yang dilantik untuk mengurus pentadbiran negeri. Walaupun Sultan dan pembesar negeri masih memegang jawatan, kuasa mereka terhad dan dikawal oleh Residen British. Ini membawa kepada perubahan besar dalam sistem pentadbiran dan ekonomi negeri-negeri Melayu, yang akhirnya memberikan British kuasa penuh ke atas negeri-negeri ini. Sistem ini bukan sahaja merubah struktur pentadbiran negeri-negeri Melayu tetapi juga memberi kesan yang mendalam kepada kehidupan sosial dan ekonomi masyarakat tempatan.
baca juga:
